کشت بافت فصل دوم

  فصل دوم از آموزش های علم کشت بافت

در ابتدای امر جای دارد توجه شما را به بازار
های فعلی موجود در کشور و توجیه اقتصادی این علم مهم و با ارزش جلب می نماییم و پس
از توضیح مختصری در این مورد سعی می کنم کمی شما را با مراحل کار آشنا نمایم .

در حال حاضر شرکت های زیادی در این زمینه فعالیت
دارند و در صورتیکه سود دهی کشت بافت گیاهی و حل مشکلات آن از قبیل ایجاد بازارهای
فروش مناسب ، کنترل خسارات وارده به محصول و هم چنین جلوگیری از کاهش کیفیت محصول
بررسی و کنترل شود این گونه شغل ها پتانسیل تجاری خوبی داشته و مخاطرات سرمایه
گذاری در این صنعت را کاهش می دهد . تولید انبوه گیاهان و ریزازدیادی خصوصا صادرات
گل های زینتی و غیر زینتینقشی موثر در افزایش درامد هایغیر نفتی کشور می تواند
داشته باشد . افرادی که قصد ورود به این صنعت را دارند باید در ابتدا آگاهی و دانش
و هم چنین تخصص لازم را کسب نموده و سپس براورد دقیقی از میزان سرمایه و هزینه های
گوناگون و بازار فروش در سطوح محلی و بین المللی داشته باشند . اگر کشت بافت هدفی
تجاری داشته باشد به منظور تاسیس نمودن آزمایشگاه هزینه های قابل توجهی لازم است
که با خریدن اجناس دست دوم مطمئن می توانیم مقدار زیادی در هزینه های تاسیس و راه
اندازی آن صرفه جویی نمود .

فاکتورهایی که در علم کشت بافت موثر هستند :

این عوامل را به صورت خلاصه شامل موارد زیر می
دانیم :

1 – محیط کشت :

این محیط شامل تنظیم کننده های رشد ، مواد معدنی ، منبع کربن و سایر مواد افزودنی به محیط می باشد .

2 – ژنتیک : 

جواب دهی ریز نمونه ها در کشت بافت وابسته به ژنوتیپ می باشد و در بسیاری از موارد ژنوتیپ های یک گونه پاسخ های متفاوت در شرایط یکسان داخل شیشه ای از خود بروز می دهند .

3 – فاکتورهای محیطی کشت بافت :

این فاکتور ها شامل : دما ، نور ، شرایط استریل ، محیط کشت و همچنین فتو پریود می باشد .

4 – ریز نمونه کشت بافت :

ریز نمونه ها نیز در نهایت امر شامل : اندازه ، سن ، وضعیت فیزیولوژیکی گیاه مادری و همچنین محل ریز نمونه ی روی گیاه مادری می باشد .

اهداف کشت بافت درون شیشه ای :

این اهداف در کاربرد های فنون علم کشت بافت برای
گیاهان شامل موارد زیر می باشد :

1 – رسیدن به یکنواختی ژنتیکی :

به این دلیل که روش هایی که در کشت بافت انجام می گیرد به صورت رویشی می باشد بنابراین از نوترکیبی تصادفی ژنتیکی که مختص تولید مثل جنسی و یا تولید بذر می باشد اجتناب می گردد . در نتیجه نتایج از نظر ژنتیکی یکسان می باشند . چنین موضوعی در جایی که نیاز به یکنواختی ژنتیکی می باشد و یا در جایی که لازم است مطمئن گردیم که یک خصوصیت قابل توارث حفظ گردیده است اهمیت دارد به منظور تشکیل شدن کلون ، تکثیر شدن جوانه های محوری ، کشت نمودن نوک ساقه و یا کشت مریستم معمولا مناسب می باشد . زیرا به ندرت در این جوانه ها تغییرات ژنتیکی صورت می پذیرد .

2 – انتخاب نمودن شرایط درون شیشه ای :

با توجه به سریع بودن روش انتخاب درون شیشه ای تعداد بسیاری از محققین در برنامه هایی که به منظور به نژادی جهت تولید گیاهان مقاوم به علف کش ، تنش های محیطی و بیماری از این روش بهره میگیرند .

3 – تولید نمودن گیاهان عاری از بیماری و به نوعی حذف کلیه ی بیماری ها .

4 – تولید نمودن ژنوتیپ ها و ارقام جدید .

5 – زیاد نمودن نمونه هایی که با سختی زیاد تولید می گردند .

6 – ازدیاد نمودن غیر جنسی هیبرید های عقیم .

7 – تولید نمودن گیاهان هاپلوئید از طریق کشت تخمک و بساک : ممکن است گیاهان هاپلوئید به منظور جهش های
مغلوب در برنامه های اصلاحی استفاده گردد . تیمارهای شیمیایی سبب تولید دابل
هاپلوئید های مضاعف گشته و هموزیگوس می گردد و در نتیجه لاین های اصلاحی خالص
فراهم می گردد .

8 – بازیابی دورگها از گونه های ناسازگار بوسیله ی کشت رویان :

از علم کشت بافت و فنونی که در این زمینه وجود
دارد می توان جهت تولید نمودن هیبرید درگونه های ناشازگار به وسیله ی کشت تخمک و
یا جنین استفاده نمود .

9 – گزینش نمودن جهش یافته ها از جهش های القایی و یا خود به خودی :

امکان داشتن تعداد زیادی گیاه و یا نقاط رشد در
داخل یک طرف کشت امکان پذیر می باشد . کشت را می توان به صورتی تیمار نمود که
میزان جهش به مقدار زیادی افزایش یابد . در داخل کشت های عادی بیشتر اوقات تنوع
ژنتیکی وجود دارد . بدین منظور و برای تیمار نمودن می توان از تیمار های شیمیایی و
مواد جهش زای هورمون ها استفاده نمود .

  10 – تولید نمودن متابولیست های
ثانویه .

11 – انتقال دادن ژن ها به گیاهان .

12 – تولید نمودن و هم چنین تکثیر گیاه به وسیله ی استفاده از روش های داخل
شیشیه ای در تمام طول سال .

13 – ایجاد تغییرات سوماکلونالی در کشت بافت:

معمولا گیاهانی که از طریق علم کشت بافت تولید می گردند بسته به شرایطی که مورد استفاده قرار می گیرد اکثرا تغییرات ژنتیکی از خود بروز می دهند . به منظور استفاده در برنامه های اصلاحی این پدیده ها تغییرات ژنتیکی منحصر به فردی را در اختیار اصلاح کننده نباتات قرار می دهد . این گونه تغییرات معمولا در سلول هایی که دارای منشا بدنی یا سوماتیکی هستند رخ می دهد . چنین تغییراتی به عنوان تغییرات سوماکلونالی شناخته می گردد . در عملیات هایی نظیر اصلاح نمودن نباتات و همچنین توسعه و پیشرفت واریته های زراعی اصلاح شده از تغییرات ژنتیکیکه از علم کشت بافت ناشی می گردد مورد استفاده قرار می گیرد .

14 – هیبریداسیون سوماتیکی و همچنین کشت نمودن پروتوپلاست .

15 – نگهداری نمودن به مدت زمان طولانی ژرم پلاسم های گیاهی یا همان بانک ژن
گیاهی :

کشت های درون شیشه ای روش کاربردی مناسبی به
منظور حفظ گیاهان مادری کلکسیون ها محسوب گردد و دلیل آن نیاز داشتن به فضایی کوچک
و هم چنین آسانی فراهم نمودن شرایط منناسب می باشد .

16 – تهیه نمودن گیاهان مادری درون شیشه ای(کشت بافت) :

آن چه در روی پیروزی در تکثیر در علم کشت بافت
بسیار موثر می باشد کیفیت و شرایط گیاهان مادری است . آن چه معمولا غیر ممکن است
نگهداری نمودن از گیاهان مادری در شرایط ایده ال می باشد . اما چنین شرایطی را به
سادگی می توان در کشت هایی که درون شیشه انجام می گیرند ایجاد نمود. معمولا پایه
های مادری تحت شرایط طبیعی تحت تاثیر عوامل محیطی نظیر : عوامل بیماری زا ، آب ، نور
، مواد غذایی و دما قرار دارند .

17 – کاربرد های ویژه ای که علم کشت بافت دارا می باشد :

این کاربرد ها شامل تولید نمودن ریز قلمه های
ریشه دار شده در گونه هایی زینتی که دارای چوب سرسخت هستند ، گونه هایی که از نقطه
نظر ریشه دار شدن دارای مشکلاتی هستند را ریشه دار کردن و هم چنین گونه هایی که
تکثیر رویشی در آن گونه ها به سختی صورت می پذیرد ممکن می باشد که از طریق علم کشت
بافت تکثیر یابند . فنون کشت درون شیشه ای در این نوع موارد مزیت های اشکاری را
دارا می باشند . در کشت هایی که درون شیشه انجام می گیرد به منظور سایر تحقیقات
آزمایشگاهی که درون شرایط طبیعی انجام دادن آن ها غیر ممکن و یا مشکل است بسیار
مناسب می باشند .

در نهایت امر می توان کاربرد ها و مزایای کشت
بافت را در چند خط زیر خلاصه کرد :

استفاده نمودن از فن اوری کشت بافت به منظور ریز
ازدیادی گیاهان و هم چنین تکثیر رویشی را می توان مهم ترین کاربرد تجاری علم کشت
بافت گیاهی دانست . به وسیله ی این فن آوری می توان به وسیله ی یک گیاه میلیون ها
گیاه جدید با کیفیت مناسب و خوب و در کوتاه ترین زمان ممکن تولید نمود. قدرت بالای
گیاهان تکثیر شده نسبت به عواملی نظیر بیماری ها ، علف کش ها ، سرما ، حشرات و . .
. نسبت به سایر گیاهان تکثیر و تولید شده که به روش های سنتی تکثیر می یابند .
تولید شدن گیاهان عاری از قارچ ، ویروس ها و باکتری . تولید نمودن پایه و گیاه در
تمامی فصول سال . صرفه جویی نمودن در استفاده از سوخت در فضای گلخانه . استخراج
نمودن اسانس های مختلف ، مواد شیمیایی و هم چنین مواد دارویی . بذرهایی را که در
محیط خارج از آزمایشگاه امکان جوانه زنی را ندارند را امکان جوانه زنی را برایشان
فراهم کنیم .زیاد نمودن گیاهانی که به وسیله ی روش سنتی به سختی تکپیر می گردند و
یا از نقطه نظر اقتصادی مقرون به صرفه نمی باشند .

مراحلی
که در علم کشت بافت به منظور کشت گیاهان باید مورد نظر قرار گیرد :

1 – انتخاب نمودن گیاهان مناسب با این امر .

2 – ایجاد نمودن کشتی عاری از بیماری .

3 – تکثیر نمودن .

4 – ایجاد رشد طولی .

5 – تشکیل دادن ریشه .

6 – کشت دادن گیاه تقریبا آماده در محیط خارج از
درون شیشه .

مجموعه ی
نکاتی که باید در مورد یک ازمایشگاه علم کشت بافت بدانیم و بسیار بسیار حائز اهمیت
می باشد :

1 – سازمان دهی نمودن فضاهای داخلی آزمایشگاهی که به منظور تولید نمودن گیاهان
علم کشت بافت در نظر گرفته ایم :

اولین و در عین حال مهم ترین نکته در این زمینه
این است که در حفظ پاکیزگی و هم چنین عدم آلودگی فضای کار خود به منظور تولید
نمودن گیاهان باید کاملا کوشا باشید . نکاتی که در این زمینه حائز اهمیت می باشد
را در زیر به صورت خلاصه بیان نموده ایم :

1 – تعیین نمودن محلی مناسب برای آزمایشگاه علم
کشت بافت از جمله اصولی بسیار مهم است آزمایشگاه علم کشت بافت نباید به آزمایشگاهی
که با حشرات ویا میکرو ارگانیسم ها کار می کنند و یا محل ذخیره نمودن بذر ها و یا
دیگر اجزای گیاهان هستند در ارتباط و یا نزدیک باشد .

2 – آزمایشگاه کشت بافت نباید در محلی که رفت و
آمد در آن زیاد است قرار گرفته باشد .

3 – باید به این نکته توجه گردد که دیوار ها
وحتی سقف آزمایشگاه شما باید قابل شستشو باشد .

4 – از نگه داری نمودن گلدانی که دارای گیاه می
باشد در فضای داخل آزمایشگاه خودداری گردد زیرا این گلدان و خاک موجود در آن هم
چنین خود گیاه می تواند منشا الودگی های میکروبی و مایت ها باشد .

5 – از ایجاد نمودن رطوبت زیاد در فضای ازمایشگاه جلوگیری گردد زیرا باعث افزایش الودگی می گردد .

نکته در کشت بافت

6 – بخشی که به منظور اجرای عملیات کشت در ناحیه
های از آزمایشگاه قرار میگیرد در کم رفت و آمد ترین و هم چنین پاکیزه ترین ناحیه ی
آزمایشگاه قرار گیرد . این قسمت باید جدا از سایر قسمت های ازمایشگاه قرار گیرد و
دارای درب جدا بوده و در نهایت از سیستم تهیه ی عالی برخوردار باشد .

بعد از کار در گلخانه و یا مزرعه و هم چنین قبل
از وارد شدن به ازمایشگاه کشت بافت باید دوش گرفته و لباس و کفش ویژه ی آزمایشگاه
را پوشید . زیرا حشرات و مایت ها به وسیله ی لباس ویا موی شما می تواند وارد
آزمایشگاه شود .

در مقاله ی بعدی نظر شما را به تجهیزاتی که در
آزمایشگاه علم کشت بافت مورد استفاده قرار می گیرد جلب می نماییم .