جابر پناهنده و رضا بابایی
1- دانشگاه تبریز، دانشکده کشاورزی، گروه علوم باغبانی ۲- دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی پردیس ابوریحان
چکیده
به منظور مطالعه خصوصیات کیفی میوه در چند جمعیت از گوجه فرنگی پرورش یافته در کشت هیدروپونیک آزمایشی با پنج تیمار و سه تکرار به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در گلخانه ی ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان متعلق به دانشکده ی کشاورزی دانشگاه تبریز در سال ۱۳۹۳ به اجرا در آمد. در این آزمایش بذور یک لاین نوترکیب توسعه یافته توسط مولف اول، همراه با یک رقم گلابی شکل زرد، هیبرید های بین رقم افيالتو با گونه پیپیتليفوليوم و رقم مینیاتوری میکروتیئا بعد از جوانه دار شدن بذور به گلدان های ۳ کیلویی با بستر کشت پرلایت و پیت ماس انتقال داده و از محلول غذایی هوگلند برای تغذیه و آبیاری آنها استفاده شد. خصوصیات میوه در طی آزمایش ارزیابی شد. نتایج نشان داد که از نظر صفات کیفی بین جمعیت ها تفاوت معنی داری در سطح احتمال ۵ درصد وجود دارد. بیشترین مقدار مواد جامد محلول، EC اسیدیته و ویتامین C در هیبریدهای افيالتو با گونه پیپیتليفوليوم و بالاترین pH در لاین نوترکیب و گلابی شکل زرد حاصل شد. کمترین مقدار مواد جامد محلول مربوط به این نوترکیب و هیبریدهای حاصل از گوجه فرنگی معمولی با لاین گلابی شکل بود. با توجه به نتایج به دست آمده از این آزمایش در بیشتر صفات کیفی بالاترین مقدار مربوط به هیبریدهای بین رقم افيالتو با گونه پیپینليقولیوم بود.
کلمات کلیدی : ویتامین ث، اسیدیته، ماده خشک
مقدمه
گوجه فرنگی با نام علمی .Lycopersicon esculentum Mill از گیاهان آلی گلدار، از راسته ی دو لپه ای ها، و متعلق به تیره Solanaceae یکی از مهم ترین سبزی های میوه ای است که منبع خوبی برای ویتامین هایC , B2 , B1 , A و نیاسین می باشد (2007 ,Jones Jr) . این محصول هم در گلخانه و هم در شرایط آزاد کشت می شود. کشت گلخانه ای به علت برخورداری از مزایای مهمی نظیر امکان تولید محصول در تمامی سال، صرفه جویی در نهاده های اولیه مانند کود، زمین و نیروی کار به ازای واحد تولید و عرضه محصولات با کیفیت و قیمت بالا و کاهش آلاینده های زیست محیطی در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است، بنابرین به منظور تولید تجاری برخی از محصولات باغی، روش هیدروپونیک در گلخانه جایگزین مناسبی برای کشت سنتی به شمار می رود.
در روش هیدروپونیک، سبزی های با کیفیت خوب تولید می شوند. زیرا محلول غذایی حاوی مواد مورد نیاز برای هر محصول و غلظت ها و نسبت های مناسب بوده و گیاهان از شرایط آبی و تغذیه ای مناسب بهره مند می باشند( 1950 ,Hoagland and Arnon).
. در روش هیدروپونیک، سبزی های با کیفیت خوب تولید می شوند. زیرا محلول غذایی حاوی مواد مورد نیاز برای هر محصول و غلظت ها و نسبت های مناسب بوده و گیاهان از شرایط آبی و تغذیه ای مناسب بهره مند می باشند( 1950 ,Hoagland and Arnon).
همچنین گلخانه ها با داشتن قابلیت هایی نظیر کنترل بهتر عوامل مؤثر در تولید و امکان استفاده از ارتفاع به جای سطح، شرایط مناسبی را برای افزایش تولید در واحد سطح فراهم آورده است. کشت سبزی های گلخانه ای نیز به دو منظور افزایش تولید در واحد سطح و تولید محصول خارج از فصل، در بسیاری از کشور ها انجام می شود و روز به روز در حال گسترش است (1987 ,Hewitt and Garvey). در میان سبزی های گلخانه ای، کشت گوجه فرنگی به منظور مصرف تازه خوری مهم ترین کشت گلخانه ای بسیاری از کشورهای اروپایی است.
تغذیه مناسب بوته های گوجه فرنگی به طور اعم و یافتن محلول غذایی مناسب مختص واحد های هیدروپونیک، برای به دست آوردن حداکثر محصول و بهره وری مناسب، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد (1992 ,. Maloupa , et al) . با توجه به اهمیت زیاد گوجه فرنگی و نیاز کشور به تولید آن باید تحقیقات بیشتری در خصوص بالا بردن عملکرد و کیفیت گوجه فرنگی انجام گیرد. هدف از این پژوهش، ارزیابی خصوصیات کیفی میوه چند جمعیت و هیبرید گوجه فرنگی پرورش یافته در سیستم هیدروپونیک بود.
_
چهارمین کنگره ملی هیدروپونیک و تولیدات گلخانه ای
۱۵ – ۱۷ شهریورماه ۱۳۹۵
مواد و روش ها
این تحقیق در گلخانه ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان وابسته به دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در طول فصل زراعی ۱۳۹۳ انجام گردید. ابتدا بذور لاینهای گلابی شکل، لاین نوترکیب، F1 های حاصل از تلاقی افيالتو با گونه پیمیتليفوليوم، گوجه فرنگی معمولی با گلابی شکل و F2 حاصل از یک جمعيت هير لوم با میکروتینا در بستر کشت خنثی پر لایت، در گلخانه کشت شد (۶). از زمان کاشت تا مرحله سبز شدن، رطوبت مورد نیاز برای جوانه زنی، از طریق آب آبیاری موجود در ایستگاه تامین شد. پس از جوانه زنی از محلول هوگلند در تمام طول رشد استفاده شد (جدول 1).
نشاها در زمان مناسب (۳-۴ برگی) به گلدان های دو کیلویی بایستر کشت پرلایت، پیت ماس با نسبت دو به یک شد. صفات کیفی که در این آزمایش مورد بررسی قرار گرفتند عبارت بودند از:
اندازگیری مواد جامد محلول (TSS) با استفاده از دستگاه رفراکتومتر صورت گرفت، که برای این منظور چند قطره از گوشت له شده میوه استفاده شد. جهت اندازگیری pH و Ec، ۱۰ گرم از میوه وزن و بعد از له کردن عصاره گیری شد، ۱cc از عصاره را بر داشته بر روی آن ۵۰cc آب مقطر اضافه شد سپس از PH میوه با استفاده از PH متر و EC با استفاده از EC متر انداز گیری شد .
اسیدیته ی میوه به روش تیتراسیون با محلول هیدروکسید سدیم (NaOH) با ترمالیته ۱, و معرف فتول فتالین (۵/ در ۸۰ درصد اتانول) انجام شد. بری این کار پس از توزین ۱۰ گرم از میوه آن راله کرده با آب مقطر در بالون ۱۰۰ میلی لیتری به حجم رسانده سپس از چند قطره شناساگرفتول فتالین اضافه شد. ۵ میلی لیتر از این محلول را برداشته با سدیم هیدروکسید داخل بورت تیتر شد، و از فرمول مقابل اسیدیته گوجه فرنگی محاسبه شد:
a = وزن نمونه (۱۰gr)
6 = حجم اولیه ( ۱۰۰ml)
C = حجم نمونه برداشته شد و برای تیتراسیون (۵۰ml)
D= حجم هیدرواکسید سدیم مصرف شده (کاهش حجم پورت بر حسب ml)
اندازه گیری ویتامین C به روش تیتراسیون با محلول رنگی ۲، ۶ دی کلرو قتل ایندو فثل انجام پذیرفت. در این روش، پس از تهیه محلول ایدمتا فسفریک اسید استیک ، و محلول رنگی ۲و۶دی کلروقتل ایند قتل ، با استفاده از ایدمتافسفریک اسید استیک محلول استاندارد اسید آسکوروبیک تهیه شده و به وسیله محلول رنگی تیتر شد. حجم محلول رنگی مصرفی یاداشت شد(B). ۱۰ گرم از میوه را وزن کرده به همراه ۱۰cc ایدومتافسفریک اسید له شده, پس از عصار گیری دربالون ۱۰۰cc به حجم رسید, ۱۰cc از این برداشته شد و با محلول رنگی ۲ و ۶دی کلروفتل ایندو قتل تیتر شد, و حجم محلول رنگی مصرفی یاداشت شد (c) .
در این روش ابتدا اسید آسکوروبیک، با معرف رنگی ۲، ۶ دی کلرو قتل ایندو قتل را به یک محلول بی رنگ احیا می کند و در پایان واکنش محلول احیا شده، در محیط اسیدی به رنگ صورتی در می آید. میزان ویتامین ث از رابطه زیر بدست آمد:
P = C/B*1/10
P= میلی گرم اسد آسکوربیک در ۱۰ میلی لیتر عصاره
C = حجم محلول رنگی مصرفی برای عصاره نمونه (ml) B = حجم محلول رنگی مصرفی برای اسیدآسکوربیک استاندارد (nl)
با ضرب مقدار به دست آمده برای P در عدد ۱۲۵۰, غلظت ویتامین C گوجه فرنگی بر حسب ppm به دست آمد.
تجزیه ی آماری:
این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در پنج تیمار و سه تکرار انجام شد. تجزیه ی آماری با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت.
نتایج
نتایج حاصل از تجزیه ی واریانس ( جدول ۲) نشان داد که بین لاین های مختلف اثر معنی داری در سطح احتمال ۵ در تمامی صفات کیفی مورد بررسی وجود دارد. مقایسه میانگین (جدول ۳) نتایج نشان داد که هیبرید های افيالتو * پیمپیتليفوليوم از بیشترین مقدار مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون و ویتامین C برخوردار می باشد. بیشترین مقدار مواد جامد محلول،EC اسیدیته و ویتامین C در هیبریدهای افيالتو با گونه پیپیتليفوليوم و بالاترین pH در لاین نوترکیب و گلابی شکل زرد حاصل شد. کمترین مقدار مواد جامد محلول مربوط به لاین نوترکیب و هیبریدهای حاصل از گوجه فرنگی معمولی با لاین گلابی شکل بود. با توجه به نتایج به دست آمده از این آزمایش در بیشتر صفات کیفی بالاترین مقدار مربوط به هیبریدهای بین رقم افيالتو با گونه پیپیتليفوليوم بود.
گونه پیمپیتليفوليوم از نزدیکترین خویشاوندان گوجه فرنگی زراعی است که علاوه بر داشتن برخی مقاومت ها، دارای خصوصیات کیفی مهم برای اصلاح گوجه فرنگی بویژه از نظر محتوی ویتامین C است (2004 ,. Mejia,et al) که نتایج این آزمایش نیز نشان می دهد این خصوصیت به خوبی در نتاج هیبرید آن قابل مشاهده است.
منابع:
Hewitt, J.D. and T.C. Garvey. 1987. Wild sources of high soluble solids in tomato.
.(Plant biology (USA
———————————————————–
Hoagland, D.R. and D.I. Arnon. 1950. The water-culture method for growing plants without soil. Circular. California Agricultural Experiment Station 347. Jones Jr, J.B. 2007. Tomato plant culture: in the field, greenhouse, and home gardenCRC press. 1992. Study of substrates use in gerbera soilless culture grown in plastic greenhouses. Symposium on Soil and Soilless Media under Protected Cultivation in Mild Winter Climates 323.139-144. Mejía, L., Teni, R. E., Vidavski, F., Czosnek, H., Lapidot, M., Nakhla, M. K., & Maxwell, D. P. 2004, June. Evaluation of tomato germplasm and selection of breeding lines for resistance to begomoviruses in Guatemala. In I International Symposium on Tomato Diseases 695:251-256
چهارمین کنگره ملی هیدروپونیک و تولیدات گلخانه ای
15-17 شهریور ماه1395
———————————————————–
Assessing the fruit quality characters of some tomato hybrids and population grown in Hydroponics
Jaber Panahandeh’ and Reza Babaei
Dept. of Horticultural sciences, University of Tabriz 2- MS student in Dept. of Horticulture
In order to investigate the quality characteristics of some tomato population in hydroponic culture, an experiment was conducted in greenhouse at Khalat poushan Agricultural research station of University of Tabriz. In this experiment the seeds of a recombinant line developed by the first author along with the hybrids of yellow pyrifome cherry tomato with common tomato, and hybrids of Efialto x L. pimpinellifolium and Micro Tina cultivar, after germination were planted in pots filled with perlite and peat moss. Plants were fertigated with nutrient solution. Yield and fruit quality characteristics including the TSS, PH, EC, vitamin C content were evaluated. Results indicated significant difference between populations in relation to fiuit quality characters. The highest level of of fruit TSS, EC and vitamin C were recorede in hybrids of Efialto x S. pimpinellifolium. The lowest fruit pH was observed in recombinant line and hybrids of yellow pyrifome cherry tomato with common tomato. The lowest TSS belongs to recombinant line. Based on the results generally the highest fruit quality belong to hybrids Efialto x S. pimpinellifolium.
Key words: Vitamin C, Acidity, Dry matter
