فصل دوازدهم
در این فصل و هم چنین چند فصل آینده قصد داریم درباره پایه و اساس کار کشت هیدروپونیک یعنی محلول های غذایی ، آنالیز آن ها و هم چنین فرمول های محاسباتی محلول های غذایی اطلاعاتی مفید و کامل در اختیار شما قرار دهیم .
شناخت محلول های غذایی :
عناصر مورد نیاز گیاهان در کشت هیدروپونیک چگونه تامین می گردد :
به خاطر داشته باشید که تمامی عناصر لازم و ضروری مورد نیاز گیاهان در کشت هیدروپونیک به وسیله ی حل نمودن نمک های کودی در آب بدست می آیند و محلول غذایی این گونه تامین می گردد و تهیه می شود .
به منظور تهیه نمودن محلول غذایی مناسب برای گیاه در کشت هیدروپونیک معمولا از گونه های مختلفی از کود های حاصل خیز استفاده می گردد و هر کدام از آن ها از قابلیت های مختلفی در میزان انحلالشان در آب برخوردار می باشند .
قابلیت انحلال پذیری چیست :
قابلیت انحلال پذیری را می توان به عنوان مقیاسی به منظور اندازه گیری نمودن مقدار باقی مانده در حالت اشباع در آب دانست .
به خاطر داشته باشید چنان چه نمک مورد استفاده میزان انحلال پذیری کمی داشته باشد فقط میزان کمی کمی از آن نمک در آب قابلیت حل شدن خواهد داشت .
نمک هایی که انحلال پذیری کمی دارند در کجا باید مورد استفاده قرار گیرند :
این گونه نمک ها معمولا در هیدروپونیک نمک های کودی که انحلال پذیری زیادی دارند باید مورد استفاده واقع شوند .
به این خاطر که باید در داخل محلول باقی بمانند تا برای گیاهان قابلیت استفاده را داشته باشند .
عنصر کلسیم توسط جه موادی می تواند تامین گردد و کدام یک مناسب تر خواهد بود :
کلسیم می تواند به وسیله ی سولفات کلسیم و هم چنین نیترات کلسیم تامین گردد .
معمولا سولفات کلسیم ارزان تر می باشد منتها قابلیت انحلال پذیری آن کم خواهد بود در نتیجه نیترات کلسیم به منظور تامین نمودن تمامی کلسیم مورد نیاز باید مورد بهره برداری قرار گیرد .
کلیه ی نمک هایی که برای تهیه ی محلول غذایی مورد استفاده قرار خواهند گرفت به فاکتور های مختلفی بستگی خواهند داشت .
همیشه باید نسبتی که مورد نیاز است از یون هایی که برخی ترکیب ها را تامین می نمایند با مواد مورد نیاز برای محلول غذایی مقایسه گردند .
مثالی از نسبت یون های مورد نیاز برای محلول غذایی :
به عنوان مثال یک مولکول نیترات کلسیم یعنی
Ca(NO3)2
به صورت مشخص شامل :
دو یون نیترات یعنی
(NO)3-
و همچنین یک یون کلسیم یعنی
(ca2+)
می باشد . در حالی که مولکول نیترات پتاسیم یعنی
KNO3
به طور مشخص شامل :
یک یون پتاسیم یعنی
K+
و هم چنین یک یون نیترات یعنی
NO3-
می باشد .
در صورتی که محلول غذایی مورد نظر ما نسبت حداقل تعداد یون های مثبت مورد نیاز نیترات ( آنیون ) لازم را تعیین نماید در آن صورت نیترات کلسیم باید مورد استفاده قرار گیرد .
به طور واضح به این معنا است که مصرف نیترات پتاسیم نصف مقدار نیترات کلسیم است تا نیاز به آنیون نیترات بر طرف گردد .
تاثیر قیمت ها در کشت هیدرو پونیک :
آن چه باید در تصمیم گیری به منظور استفاده نمودن از کود ها مورد توجه قرار گیرد قیمتی است که کود ها دارا می باشند .
از چه نوع کودی باید استفاده شود :
به خاطر داشته باشید که تنها باید از کود های نوع گل خانه ای استفاده نمایید .
نکته ی مهم این است که در برخی از اوقات قیمت مهم تر از کیفیت محصول می باشد .
خلوص و میزان انحلال پذیری کود از اهمیت بیشتری بر خوردار است .
کیفیت پایین مواد چه مشکلاتی را ممکن است به بار بیاورد :
اگر کیفیت مواد پایین باشد امکان دارد مشکلات بسیاری به وجود آید مثلا چنان چه در این مواد خاک رس وجود داشته باشد و یا تکه های گل و لای موجود باشد آن وقت قادر خواهد بود به راحتی خطوط محلول رسانی را دچار مشکل نموده و حتی مسدود نماید .
موادی نظیر نیترات کلسیم از کدام کشور و چگونه پخش می گردد و مشکلاتش چیست :
نیترات کلسیم ماده ای است که با کیفیت عادی در آمریکای شمالی تولید می گردد و به وسیله ی کشتی به سایر مناطق مورد نیاز حمل می گردد . این کود جاذب آب می باشد به همین خاطر به منظور حمل شدن با کشتی به وسیله ی یک ماده ی نرم کننده چرب پوشانیده می گردد که از نفوذ نمودن اب جلوگیری گردد زیرا به محظ نفوذ اب مانند سیمان سنگ می گردد .
از جمله مشکلاتی که این ماده ی چرب کننده به وجود می آورد این است که این پوشش روغنی به هنگام استفاده نمودن این ماده در محلول های غذایی یک لایه ی ضخیم کف مانند به وجود می آورد که در سطح محلول به صورت شناور باقی خواهد ماند و از نتایج آن می توان به گرفتگی لوله هایی که به منظور آب یاری مورد استفاده قرار می گیرند اشاره نمود و هم چنین این ماده تجهیزات و تانک ها را دچار آلودگی و کثیفی می نماید .
به منظور جلوگیری از مشکلاتی که این محصول به وجود می آورد چه باید نمود :
به منظور جلوگیری از این مشکل باید از محلول های غذایی گل خانه ای که دارای کیفیت خاصی می باشند استفاده نماییم .
این محلول های غذایی گلخانه ای را
Grade Solution
می نامند . به یاد داشته باشید که این قبیل محصولات در صورت وجود در کشور در داخل بسته بندی های سبز رنگ می باشند حواستان باشد که بسته بندی های قرمز و یا آبی میزان کیفیت و درجه ی متوسط می باشند . از جمله ی مارک های با درجه ی متوسط می توان به :
Viking ship
اشاره نمود .
توانایی دسترسی به نیترات در مقایسه با ترکیبات آمونیوم :
توانایی دسترسی به نیترات در مقایسه ی با آمونیوم هم در رشد زایشی اهمیت فراوانی خواهد داشت و هم در رشد رویشی گیاه دارای اهمیت فوق العاده خواهد بود .
میزان جذب آمونیوم در گیاهان : به خاطر داشته باشید که گیاهان هم قادر خواهند بود یون های منفی آمونیوم یعنی
No3-
و هم یون های مثبت آمونیوم را جذب نمایند .
آمونیوم در چه مواردی قادر است مورد استفاده قرار گیرد :
ماده ی آمونیوم درست در هنگام جذب توسط گیاهان می تواند سریعا در ترکیباتی که شامل تثبیت کننده های نیتروژن هستند و هم چنین ساختکان ترکیبات آمینو اسید مورد استفاده واقع شود .
نمک های آمونیوم موجود را در چه مواقعی می توان استفاده نمود :
این قبیل نمک ها را معمولا در هنگامی که تابستان بوده و هوا آفتابی می باشد و میزان فتوسنتز بالا است و یا حتی هنگامی که کمبود نیتروژن رخ خواهد داد م به سرعت به منبع تامین نیتروژن نیاز داریم می توان استفاده نمود .
جذب شدن آمونیوم سبب چه امری می گردد :
جذب شدن این ماده سبب تشدید رشد رویشی گیاهان مخصوصا در شرایطی که نور کم می باشد خواهد شد .
به خاطر داشته باشید که نیتروژن نیتراتی باید قبل از جذب شدن میزانش کاهش پیدا کند .
به این طریق است که رشد رویشی کنترل می گردد .
به عنوان مثال به منظور استفاده نمودن از برخی نمک های حاصل خیز که در کشت هیدرو پونیک مورد استفاده قرار می گیرند را در مطالب زیر آورده ایم :
قبل از ارائه ی این مطالب باید بدانید که اگر عددی را داخل پرانتز قرار دادیم به معنای توان آن عدد خواهد بود .
عناصری که پر مصرف بوده و در تمامی کشت های هیدرو پونیک مورد مصرف قرار می گیرند :
1 –فرمرول شیمیایی اولین ماده :
CaH4(PO4)2
به نام سوپر فسفات تریپل می باشد .
وزن مولکولی این ماده متغیر بوده و از جمله عناصری که آن را تامین می کنند :
Ca(2+) , 2(PO4(-3))
می باشد .
میزان حلالیت این ماده در آب 1:300 بوده و قیمت آن ها ارزان می باشد .
از جمله ی موارد دیگری که باید بدان ها توجه داشت می توان به :
نا مناسب بودن آن به منظور استفاده در محلول غذایی ، میزان حلالیت بسیار کم آن و هم چنین مناسب بودن آن تنها برای استفاده در بستر های خشک اشاره نمود .
2 – ماده ی دوم با فرمول شیمیایی
K2SO4
می باشد که سولفات پتاسیم نام شیمیایی آن می باشد .
وزن مولکولی این ماده 174.3 بوده و عناصری که این ماده را تامین می کنند :
2K(+) , SO4(2-)
می باشند . میزان حلالیت این ماده در آب 1:15 بوده و قیمت تهیه ی این مواد ارزان می باشد و در نهایت سایر مواردی که باید آن ها را بیان داشت :
این مطالب است که باید در آب داغ قرار گیرند تا قابلیت حل شدن را پیدا کنند و نیز این که میزان حلالیت آن ها کم می باشد .
3 – فرمول شیمیایی سومین ماده
KH2PO4
می باشد و نام شیمیایی آن منو فسفات پتاسیم است .
وزن مولکولی این ماده 136.1 بوده و عناصری مانند :
H2PO4(-) , K(+)
تامین کننده ی این ماده هستند . میزان حلالیت این ماده در آب 1:3 بوده و قیمت خریداری آن بسیار گران قیمت خواهد بود و مواردی که باید بدان پرداخت :
این نمک حلالیتی زیاد و از خلوصی بسیار بالا برخوردار بوده و نمکی بسیار عالی می باشد و در عین حال گران می باشد .
4 – و اما چهارمین ماده با فرمول شیمیایی
NH4NO3
بوده و نام شیمیایی آن نیترات آمونیوم می باشد .
میزان وزن مولکولی این ماده 80.05 بوده و میزان حلالیت این ماده در آب 1:1 می باشد . عناصر تامین کننده ی این ماده :
NO3(-) , NH4(+)
بوده و قیمت دست یابی به این ماده متوسط است . از جمله مواردی که باید به آن دقت داشته باشید :
این قبیل ترکیبات تنها در مواردی که کمبود نیتروژن خواهیم داشت و یا نور کافی وجود دارد معمولا مورد استفاده قرار خواهند گرفت .
5 – عنصر پنجم با فرمول شیمیایی
(NH4)2SO4
بوده و نام شیمیایی آن سولفات آمونیوم می باشد . وزن مولکولی این ماده 132.2 بوده و عناصری که این ماده را تامین می نمایند شامل :
SO4(2-) , 2(NH4(+))
می باشد . میزان حلالیت این ماده در آب 1:2 بوده و قیمت خرید آن تقریبا متوسط می باشد و از جمله مواردی که قبل از استفاده باید بدان توجه نمود این مطالب است که :
استفاده ی این قبیل ترکیبات تنها در مواردی خواهد بود که :
الف – دچار کمبود نیتروژن باشیم .
ب – نور کافی در اختیار باشد .
6 – ماده ی پر مصرف دیگر با فرمول شیمیایی
KNO3
بوده و نام شیمیایی آن نیترات پتاسیم می باشد و وزن مولکولی آن برابر با 101.1 بوده و از جمله عناصری که این ماده را تامین خواهند نمود :
NO3(-) , K(+)
می باشد . حلالین این ماده در آب 1:4 بوده و باید بدانیم که این ماده دارای خلوص و هم چنین حلالیت زیاد و بالا می باشد .
7 – ماده ی بعدی با فرمول شیمیایی
Ca(H2PO4)2H2O
بوده و نام شیمیایی آن مونو فسفات کلسیم است . وزن مولکولی این ماده 252.1 بوده عناصری که این ماده را تامین خواهند نمود شامل :
Ca(2+) , 2(H2PO4(-))
خواهد بود . مقدار حلالیت این ماده در آب 1:6- بوده و قیمت دسیابی آن تقریبا ارزان می باشد . و باید این نکته را در نظر داشته باشید که این ماده به سختی قابل استفاده خواهد بود .
8 – فرمول شیمیایی این ماده
KCl
وبا نام شیمیایی کلرید پتاسیم می باشد . وزن مولکولی این ماده 74.55 بوده و عناصر تامین کننده ی آن شامل :
K(+) , Cl(-)
می باشد . میزان حلالیت این ماده در آب 1:3 بوده و قیمت تهیه نمودن آن گران برآورد شده است و از جمله مواردی که باید قبل از استفاده در نظر گرفت شامل :
چنان چه کلرید سدیم در محلول غذایی مورد استفاده موجود نباشد می توانیم از آن استفاده نماییم و تنها به منظور جبران کمبود پتاسیم مورد استفاده قرار می گیرد .
9 – ماده ی بعدی با فرمول شیمیایی
NH4HPO4
بوده و نام شیمیایی آن مونو هیدروژن فسفات آمونیوم می باشد .
وزن مولکولی این ماده 132.1 بوده و از جمله عناصر تامین کننده ی آن شامل :
HPO4(2-) , 2(NH4(+))
می باشد . میزان حلالیت این ماده در آب 1:2 بوده و قیمت بدست آوردن آن تقریبا متوسط می باشد .
نکات ضروری قبل از مصرف این ماده شامل :
این قبیل ترکیبات تنها در مواقعی که با کمبود نیتروژن مواجه باشیم و یا نور کافی برقرار باشد مورد استفاده قرار خواهند گرفت .
10 – و اما ماده دهم ، این ماده با فرمول شیمیایی
NH4H2PO4
و با نام شیمیایی دی هیدروژن فسفات آمونیوم شناخته می گردد . لازم به ذکر است که وزن مولکولی این ماده 115.0 بوده و از جمله ی عناصر تامین کننده ی آن می توان به
H2PO4(-) , NH4(+)
اشاره نمود . میزان حلالیت این ماده در آب 1:4 بوده و قیمت دست یابی به این ماده نسبتا متوسط می باشد . و از جمله نکات مهم قبل از استفاده از این ماده این است که تنها در شرایط مورد استفاده قرار می گیرد که :
الف – کمبود نیتروژن محسوس باشد .
ب – گیاهان از شرایط نور کافی برخوردار باشند .
11 – ماده ی بعدی با فرمول شیمیایی
CA(NO3)2
می باشد و نام شیمیایی آن نیترات کلسیم است . وزن مولکولی این ماده 164.1 بوده و عناصر تامین کننده ی آن
2(NO3(-) , Ca(2+)
می باشد . میزان حلالیت این ماده 1:1 بوده و قیمت دست رسی به آن نسبتا ارزان می باشد و در استفاده از آن باید بدانید که میزان حلالیت آن زیاد می باشد .
12 – ماده ای با فرمول شیمیایی :
H3PO4
بوده و نام شیمیایی آن ارتو فسفریک اسید و یا همان اسید فسفریک می باشد . وزن مولکولی این ماده 98.0 بوده و از جمله عناصر تامین کننده ی آن می توان
Po4(3-)
نام برد . در مورد میزان حلالیت این ماده در آب باید گفت که این ماده یک محلول اسیدی غلیظ بوده و قیمت تهیه و دست رسی با آن گران و پر هزینه است . از جمله موارد مهمی که قبل از استفاده نمودن از آن دانست می توان به : ( اگر کمبود عنصر فسفر در محلول غذایی مشاهده شد به منظور اصلاح نمودن این کمبود این ماده مناسب خواهد بود . ) اشاره نمود .
13 – و اما ماده ی سیز دهم : فرمول شیمیایی این عنصر
CaCl2.6H2O
بوده و نام شیمیایی آن کلرید سدیم می باشد .
وزن مولکولی این ماده 219.1 بوده واز جمله عناصری که تامین کننده ی این ماده به منظور تهیه ی محلول غذایی هستند را می توان
2Cl(-) , Ca(2+)
دانست . میزان حلالیت این ماده در آب 1:1 بوده و از جمله موادی است که تهیه و دسترسی به آن گران تمام خواهد شد . از جمله نکات مهم در رابطه با این ماده :
چنان چه در آبی که به عنوان محلول غذایی در نظر می گیرید کلرید سدیم یا تقریبا همان نمک طعام وجود نداشته باشد به منظور بهبود و درمان کلسیم می تواند مفید واقع گردد و در ضمن این ماده حلالیت زیادی دارد .
14 – ماده ی بعدی با فرمول شیمیایی
CaSO4.2H2O
بوده و نام شیمیایی آن جیپسوم و یا همان سولفات کلسیم می باشد . وزن مولکولی این ماده 172.2 بوده و عناصر تامین کننده ی آن
SO4(2-) , Ca(2+)
می باشد میزان حلالیت این ماده 1:500 بوده و قیمت آن ارزان می باشد . از جمله موارد مهم در مورد این ماده می توان گفت که از این ماده نمی توان به منظور محلول غذایی بهره برداری نمود زیرا بسیار بسیار نا محلول می باشد .
15 – اخرین ماده ی پر مصرف در محلول غذایی با فرمول شیمیایی
MgSO4.7H2O
بوده و نام شیمیایی آن سولفات منیزیوم می باشد . وزن مولکولی این ماده 246.5 بوده و عناصر تامین کننده ی آن
SO4(2-) , Mg(2+)
می باشد . حلالیت این ماده در آب 1:2 بوده و قیمت آن ارزان است و از جمله موارد مهم در این باره باید گفت که : این ماده نمک خالص بوده ، حلالیت فراوانی داشته و بسیار مقرون به صرفه و ارزان می باشد .
به امید خدا در فصل بعدی در رابطه ی با عناصر کم مصرف اطلاعاتی را برای شما دوستان عزیز بیان خواهم نمود .
