فصل دهم
در این فصل در ابتدا با توجه به کشت گسترده ای که در زمینه های گوجه فرنگی و خیار در کشور ها صورت می گیرد قصد داریم برای اینکه تاثیرات کمبود عناصر برایتان خوب جا بیفتد این مسائل را از جانب این دو گیاه برایتان به صورت مثال بیان نماییم .
همان طور که در مباحث قبلی بیان نمودیم برخی عناصر متحرک بوده و برخی دیگر ثابتند .
عناصر متحرک در اثر کمبود گیاه از برگ های مسن تر به سمت برگ های جوان تر حرکت می نمایند تا با کمبود در رشد گیاه مبارزه نمایند و معمولا آسیب های اولیه در برگ های مسن رخ خواهد داد .
عناصر ثابت قابلیت تحرک نداشته و در جای خود ثابت خواهند ماند .
انواع عناصر متحرک :
1 – نیتروژن .
2 – فسفر .
3 – پتاسیم .
4 – روی .
5 – منیزیوم .
انواع عناصر ثابت :
1 – مولیبدن .
2 – مس .
3 – منگنز .
4 – آهن .
5 – بور .
6 – کلسیم .
7 – گوگرد .
باید خاطر نشان کرد که تاثیرات و علائم اولیه ناشی از کمبود عناصر متحرک بر روی برگ های مسن تر صورت می گیرد و این در حالی است که این علائم اولیه در عناصر ثابت بر روی برگ های جوان تر روی خواهد داد .
1 – عنصر نیتروژن و تاثیرات ناشی از کمبود آن بر روی گیاه گوجه فرنگی و خیار :
1 – گیاه خیار :
الف – در صورتی که میزان کمبود عنصر نیتروژن شدید و زیاد باشد تمامی قسمت های گیاه به رنگ سبز کم رنگ و یا سبز پریده در می آیند .
ب – معمولا میوه های این گیاه در اثر کمبود به صورت : خار دار ، کوتاه ، به رنگ سبز روشن و هم چنین ضخیم می گردند .
پ – رشد برگ های جوان متوقف می گردد و یا در مواقع شدید تر رشد گیاه به طور کامل متوقف خواهد شد .
2 – گیاه گوجه فرنگی :
الف – در اثر کمبود شدید عنصر نیتروژن رنگ تمامی قسمت های بوته ی گوجه فرنگی سبز کم رنگ و یا پریده خواهد شد .
ب – میوه ها کوچک خواهند ماند .
پ – پرگ های موجود در قسمت های پایینی به رنگ سبز مایل به زرد در می ایند .
ت – گیاه به صورت دوکی شکل می گردد .
ث – رگ برگ های اصلی بوته به رنگ ارغوانی و یا بنفش در می آیند .
علائم مشترک این دو بوته در اثر کمبود نیتروژن را می توان :
1 – رنگ پریدگی گیاه .
2 – برگ های زیرین این دو به زرد شدن گرایش می یابند .
3 – بروز مشکلات در میوه های آن دو .
دانست .
طریقه ی درمان کمبود نیتروژن در این دو گیاه :
الف – افزودن نیترات پتاسیم و یا افزودن نیترات کلسیم به محلول های غذاییشان .
ب – اسپری نمودن محلول 0.25 الی 0.5 درصد اوره بر روی برگ های این گیاهان .
2 – عنصر فسفر و علائم ناشی از کمبود این عنصر بر روی دو بوته ی خیار و گوجه فرنگی و راه درمان :
1 – گیاه خیار :
الف – رشد متوقف خواهد شد .
ب – معمولا برگ ها کم رنگ می گردند و به جز قسمت های دم برگ ها سطح برگ ها چروکیده می گردد و نقاط برگ ها به رنگ قهوه ای در می آیند و نهایتا خشک می شوند .
پ – در صورتی که این میزان کمبود عنصر فسفر شدید باشد برگ های جوان به رنگ سبز تیره در آمده ، سفت شده و هم چنین کوچک می مانند .
ت – برگ های مسن و کوتیلدونی گیاه خیار دارای نقاط آبکی بزرگ می گردند که هم شامل نواحی بین رگ برگی و هم در رگ برگ ها می گردند .
2 – گیاه گوجه فرنگی :
الف – ساقه گیاه گوجه فرنگی باریک می گردد .
ب – رشد نمودن اندام هوایی محدود خواهد شد .
پ – میوه ها قبل از رسیدن کامل خواهند ریخت .
ت – قسمت های زیر برگ ها و هم چنین رگ برگ ها به رنگ ارغوانی و یا بنفش در خواهند آمد .
ث – اگر این میزان کمبود شدید باشد برگ ها به سمت پایین خواهند پیچید و در عین حال کوچک خواهند ماند .
ج – قسمت های لبه های بالایی برگ ها به رنگ سبز مایل به آبی در خواهند آمد .
چ – معمولا در صورت کمبود عنصر فسفر برگ های مسن تر بوته ی گوجه فرنگی زرد می گردند و نقاط پراکنده ی بنفش و خشک مشاهده می شود .
طریقه ی درمان کمبود عنصر فسفر در دو بوته ی خیار و گوجه فرنگی :
طریقه ی درمان بدین صورت می باشد که به محلول غذایی مورد استفاده ی این دو گیاه مونو پتاسیم فسفات بیافزاییم .
3 – عنصر پتاسیم و علائم کمبود این عنصر در دو بوته ی خیار و گوجه فرنگی و راه درمان آن :
1 – گیاه خیار :
الف – در اثر کمبود عنصر پتاسیم معمولا رشد گیاه متوقف خواهد شد .
ب – مطابق با سایر عناصر متحرک در ابتدا لبه ی برگ های قدیمی تر و مسن تر به شکل سبز مایا به زرد در می آیند و اگر کمبود ادامه پیدا کند برگ ها قهوه ای شده و در نهایت خشک می گردند .
پ – فاصله ی میان گره ها کم و کوتاه می شود و اگر کمبود ادامه یابد در مراحل بعدی در برگ های کوچک معمولا کلروز در لبه های برگ ها و هم چنین بین رگ برگ ها پدیدار می گردد که یواش یواش به سمت وسط برگ ها هم مخواهد رسید .
ت – لبه های برگ ها خشک می گردد .
ث – نکروز شدید در لبه ی برگ ها روی خواهد داد در حالی که رگ برگ های اصلی سبز می مانند .
2 – گیاه گوجه فرنگی :
الف – رشد بوته محدود می گردد و برگ ها کوچک باقی خواهند ماند .
ب – در مراحل بعدی با تداوم کمبود عنصر پتاسیم نکروز و هم چنین کلروز به صورت گسترده در برگ ها پدیدار خواهد شد .
پ – برگ چه ها خواهند مرد .
ت – در برگ هایی که مسن تر هستند عواملی مانند :
پیچیدگی لبه ی برگ ها
پدیدار شدن نقاط خشک کوچک کلروز
ایجاد کلروز بین رگ برگی در برگ های میانی گیاه با نقاط کوچک مرده .
بر روی میوه های حاصل لکه های سبز و نارس ظاهر می گردد .
درمان کمبود پتاسیم در دو بوته ی گوجه فرنگی و خیار :
1 – روش اول این است که به محلول غذایی این دو گیاه اگر در آبی که به آن ها می دهید کلرید سدیم وجود ندارد کلرید پتاسیم و یا سولفات پتاسیم اضافه نمایید .
2 – به وسیله ی محلول حاوی 2 در صد سولفات پتاسیم برگ های این دو گیاه را اسپری و غبار پاشی نمایید .
4 – عنصر روی و اثرات کمبود این عنصر بر روی دو گیاه خیار و گوجه فرنگی و طریقه ی درمان این علائم و مشکلات :
1 – گیاه خیار :
الف – اولین آثار این نوع کمبود را می توان در فاصله ی بین برگ ها در قسمت فوقانی گیاه مشاهده نمود در این حالت فاصله ی بین برگ ها کم می گردد و شکل ظاهری بوته به صورت انبوه به نظر خواهد رسید .
ب – این عارضه از برگ های مسن به برگ های جوان توسعه پیدا خواهد نمود . در برگ های مسن علائم منقوط شدن بین رگ برگی مشاهده خواهد شد .
پ – به خاطر داشته باشید که علائمی مبنی بر نکروز مشاهده نمی گردد .
2 – گیاه گوجه فرنگی :
الف – دم برگ ها متاسفانه به سمت پایین خواهد پیچید تا جایی که برگ ها کاملا جمع خواهند شد .
ب – برگ های مسن تر که در قسمت های انتهایی قرار دارند از حالت عادی خود کوچک تر خواهند بود .
پ – به میزان اندکی کلروز در این برگ ها رخ خواهد داد .
ت – خصوصا در بین رگ برگ برگ چه ها و در دم برگ چه ها و همچنین مناطق رویی برگ ها نقاط قهوه ای و خشکیده زیاد خواهد بود .
ث – چنان چه میزان کمبود عنصر روی بیش از اندازه باشد عامل نکروز به سرعت در برگ ها پدیدار شده و در نهایت تمامی برگ ها پژمرده خواهند شد .
روش درمان و بر طرف نمودن مشکلات ناشی از کمبود عنصر روی :
الف – اولین روش معمولا این است که به محلول غذایی این دو گیاه به میزان لازم سولفات مس اضافه نماییم .
ب – دومین روش این است که برگ های این دو بوته را به وسیله ی محلول 0.1 الی 0.5 در صد سولفات مس غبار پاشی و اسپری نماییم .
5 – عنصر گوگرد و اثرات ناشی از کمبود این عنصر در دو گیاه خیار و گوجه فرنگی و درمان آن :
1 – بوته ی خیار :
الف – اولین علائم کمبود عنصر گوگرد این است که رشد نمودن گیاه محدود خواهد شد .
ب – برگ های مسن تر گیاه معمولا زرد خواهند شد .
پ – برگ های موجود در قسمت های بالایی گیاه که جوان تر می باشند دچار علائمی نظیر : خم شدن به سمت پایین ، کوچک باقی خواهند ماند ، به رنگ سبز کم رنگ در آمده و تا رنگ زرد پیش می روند ، لبه های برگ ها شبیه به حالت دندانه دندانه می شوند .
2 – بوته ی گوجه فرنگی :
متاسفانه کمبود عنصر گوگرد پیامد های زیادی برای گیاه گوجه فرنگی خواهد داشت که بسیار خطر ناک خواهند بود .
الف – قسمت هایی از گیاه نظیر رگ برگ ها ، دم برگ ها و هم چنین ساقه ها به رنگ بنفش در خواهند آمد .
ب – برگ های گیاه زرد خواهند شد .
پ – از جمله ی این علائم در برگ های مسن و برگ چه ها شامل :
در بین رگ برگ ها معمولا نقاط بنفش رنگ کوچکی ظاهر خواهد شد و هم چنین آن ها نکروزه می شوند .
ت – برگ های بالایی به سمت پایین خم می شوند و برگ های بالایی سفت خواهند شد و در نهایت نقاطی از آن ها نکروزه خواهند شد .
طریقه ی درمان نمودن کمبود عنصر گوگرد در این دو بوته :
در ابتدای امر به خاطر داشته باشید که کمبود این عنصر یعنی گوگرد به ندرت اتفاق خواهد افتاد زیرا معمولا در تهیه ی محلول های غذایی مورد نیاز این دو گیاه از موادی نظیر :
منیزیوم
پتاسیم و هم چنین سایر نمک های سولفاته استفاده خواهد شد در نتیجه معمولا احتمال کمبود این عنصر صفر می باشد .
راه درمان : شما به منظور درمان قادر خواهید بود به محلول غذایی مورد نیاز گیاهان هر نوعی از سولفاتی که در اختیار دارید اضافه نمایید . البته به خاطر داشته باشید که مطمئن ترین نمک همان سولفات پتاسیم می باشد . زیرا این ماده مورد علاقه ی گیاهان می باشد و به مقدار زیاد به منظور رشد و باروری به آن احتیاج دارند .
6 – عنصر منیزیوم و اثرات ناشی از کمبود آن در دو گیاه خیار و گوجه فرنگی :
1 – گیاه خیار :
الف – در این شرایط رگ برگ های کوچک سبز نخواهند بود .
ب – در برگ هایی که مسن تر می باشند و در مناطق پایینی گیاه قرار دارند کلروز بین رگ برگی رخ خواهد داد در این حالت کلروز از لبه های برگ ها آغاز شده و در نتیجه به نقاط نکروزه خاتمهخواهد یافت .
پ – اگر این کمبود عنصر منیزیوم تداوم یابد و تشدید شود متاسفانه این قبیل علائم که در بالا ذکر نمودیم از برگ های مسن تر به برگ هایی که جوان تر می باشند سرایت خواهد نمود در نتیجه تمامی برگ ها و به طور کلی گیاه زرد خواهد شد و برگ های مسن ابتدا چروکیده شده و سپس خواهند مرد .
2 – گیاه گوجه فرنگی :
الف – از جمله علائم کمبود عنصر منیزیوم در این گیاه در برگ های مسن تر ظاهر می گردد و به صورت کلروز در لبه های برگ ها و نیز در مراحل بعدی به صورت کلروز بین رگ برگی صورت خواهد گرفت .
ب – به خاطر داشته باشید که نقاط نکروز در مناطق سبز کم رنگ رگ برگ های کوچک سبز نخواهد بود .
پ – چنان چه میزان کمبود عنصر منیزیوم بسیار شدید باشد در نهایت برگ های مسن تر تحمل نکرده و می میرند و به طور کلی تمام گیاه زرد خواهد شد .
ت – در اثر این کمبود تولید میوه نیز کاهش خواهد یافت .
روش درمانی کمبود عنصر منیزیوم در این دو بوته :
الف – می توانیم محلول غذایی را با افزودن مقدار مناسبی از سولفات منیزیوم به آن تقویت نموده و مشکل را بر طرف نماییم .
ب – می توانیم در دو صورت گیاهان را غبار پاشی و اسپری نماییم :
1 – با حجم کم و با غلظت 10 در صد از ماده ی سولفات منیزیوم .
2 – با حجم زیاد و با غلظت 2 در صد از ماده ی سولفات منیزیوم .
7 – عنصر کلسیم و اثرات و علائم ناشی از کمبود این عنصر و طریقه ی درمان آن در دو گیاه گوجه فرنگی و خیار :
1 – بوته ی خیار :
الف – معمولا در این حالت کلروز بین رگ برگی از لبه های برگ ها به سمت داخل نفوذ پیدا خواهد نمود .
ب – رشد گیاه متوقف خواهد شد .
پ – برگ هایی که مسن تر می باشند به سمت پایین خم خواهند شد .
ت – در برگ هایی که در بالای گیاه قرار دارند و هم چنین نزدیک لبه ها و بین رگ برگ ها نقط سفید پدیدار خواهد شد .
ث – جوانه ها از بین می روند .
ج – گیاه از نوک خشک می گردد .
فاصله ی میان گره ها مخصوصا در نزدیکی نوک گیاه کوتاه می گردد .
چ – نقاط رشد خواهند مرد و برگ ها به سمت بالا پیچیدگی پیدا می کنند .
ح –برگ های جوان و هم چنین ناحیه ی رشد گیاه کوچک خواهند ماند .
خ – در قسمت های لبه های برگ ها بریدگی های عمیقی ایجاد خواهد شد .
2 – بوته ی گوجه فرنگی :
الف – در اثر کمبود کلسیم در بوته های گوجه فرنگی برگ های مسن دچار علائم نکروز و کلروز در نقاطی خواهند شد .
ب – نقاط رشد از بین خواهند رفت .
پ – اگر شرایط شدید تر باشد لبه ی برگ ها و هم چنین نوک برگ ها پژمرده خواهند شد و دم برگ ها پیچیده می گردند و در نهایت خشک می گردند .
ت – برگ هایی که در قسمت های بالایی گیاه قرار دارند لبه هایشان زرد خواهد شد .
ث – سطوح زیرین برگ ها و خصوصا لبه های آن ها به رنگ بنفش مایل به قهوه ای در خواهند آمد .
ج – برگ چه ها دفرمه خواهند شد و ریز باقی خواهند ماند .
چ – لبه برگ ها به سمت بالا خواهد پیچید .
ح – میوه ها دچار پوسیدگی در قسمت گلگاه میوه مانند چرمی شدن گلگاه میوه خواهند شد .
روش های درمانی :
الف – اول اینکه می توانیم به محلول غذایی که به این دو گیاه می دهیم مقداری نیترات کلسیم بیافزاییم حتی می توانیم مقداری کلرید کلسیم به آن اضافه کنیم اگر هدف این باشد که نخواهیم میزان نیتروژن افزایش پیدا کند . نکته ی مهم در این قسمت این است که در محلول غذایی میزان کلرید سدیم کم باشد .
ب – چنان چه موارد حاد بود می توانیم بوسیله ی دو مدل محلول گیاهان را غبار پاشی یا اسپری نماییم :
1 – 0.4 در صد محلول کلرید کلسیم .
2 – 0.75 الی 1 در صد محلول نیترات کلسیم .
باقی این عناصر را در فصل بعدی توضیح خواهیم داد . 1
